JANGAN MUDAH MEMINTA MAAF

JANGAN MUDAH MEMINTA MAAF

Kata “maaf” diartikan sébagai ampunan/pémbébasan séséorang dari hukuman (tuntutan, dénda, dsb) karéna suatu késalahan. Maniféstasinya dalam hubungan bérmasyarakat, bila séséorang mélakukan apa yang dianggap sébagai késalahan, maka déngan méminta maaf bérarti télah diampuni/dibébaskan dari hukuman. Déngan kata lain bila bérsalah, mintalah maaf, maka sélésailah sudah masalah, tuntaslah pérsoalan, bérés!

Apa bétul démikian? Kalau bénar sépérti itu, tidak akan pérnah kita lihat orang bérkélahi di jalan cuma karéna masalah sépélé, misalnya kéndaraan satu ményénggol kéndaraan lain, sépéda motor mélanggar péjalan kaki, atau pérténgkaran lain. Padahal kita ményaksikan séndiri, dimana pihak yang salah télah méminta maaf. Lantas apa yang ményébabkan pérsoalan térsébut tidak kunjung sélésai déngan baik, malah méruncing ménjadi pértikaian? Ini dapat bérarti bahwa di samping méminta maaf, ada hal lain yang lébih ésénsial. Hal mana pérlu diténgok kémbali, karéna cukup jauh sudah kita ikut hanyut déngan péngértian bahwa ségalanya dapat disélésaikan déngan “maaf”.

Méminta maaf érat kaitannya déngan mémbéri maaf, artinya bila ada séséorang yang méminta maaf, maka ada pihak di sébérangnya yang mémbéri maaf. Mémaafkan diartikan juga sébagai sikap dan tindakan mulia, tidak lagi ménganggap salah bagi séséorang yang bérbuat salah. Mémaafkan adalah sifat yang diajarkan sémua agama sébagai péngéjawantahan dari kébaikan dan kébajikan manusia bériman.

Méminta maaf adalah hasil pénalaran jérnih atas késadaran télah mélakukan kékéliruan. Namun praktéknya, banyak orang méminta maaf bukan dilandasi késadaran télah mélakukan késalahan, mélainkan méminta maaf hanya démi ménghindari hukuman. Méréka bérkéyakinan déngan méminta maaf, maka orang wajib mémaafkan (sépérti diajarkan agama) yang bérarti mémbébaskannya dari hukuman. Méréka lupa, bahwa mémaafkan térbagi dalam dua katégori, yaitu mémaafkan sébagai suatu sikap moral dan sébagai sikap hukum. Sécara moral orang yang bérsalah bisa dimaafkan, tétapi sécara hukum, dia harus mémpértanggung-jawabkan késalahannya. Itu sébabnya prosés hukum sélalu dipérlukan untuk mémastikan séséorang bérsalah atau tidaknya, karéna ményangkut pértanggung-jawaban atas késalahannya.

Tidak mémaafkan bukan bérarti déndam

Térjadi diléma bagi korban, dimana orang yang bérsalah képadanya bérinisiatif mémohon maaf déngan harapan si korban akan ménanggapinya déngan sémangat manusiawi yang sama pula. Di sini si korban khawatir bila mémbérikan réspon positif, akan ditafsirkan sécara sépihak sébagai akhir prosésnya méncari kéadilan. Sébaliknya réspon négatif yang dibérikan akan dijadikan pintu masuk pélaku kriminal untuk méngékspos watak positifnya guna méncari dukungan sékaligus mélécéhkan korban déngan ményébut méréka sébagai manusia yang tidak bérpéri-kémanusiaan.

Untuk soal yang bobotnya lébih ringan, korban juga mémiliki kékhawatiran bila maaf yang dibérikan diartikan sébagai aborsi dari anéka kéwajiban yang harus ditanggung péminta maaf.

Sébagai contoh mudahnya, saya pérnah méngalami mobil yang dikéndarai ditabrak sépéda motor dari bélakang, padahal kondisi mobil saat itu sédang diam saat lampu mérah. Kalau hanya ményénggol spion méski déngan sangat kéras, atau ményérémpét sisi mobil hingga méninggalkan jéjak garis yang tidak dapat dihapus, biasanya saya langsung mémaafkan déngan bérpikir bahwa itu jauh lébih baik dibandingkan saya méngéjar, ményumpah lalu bérténgkar yang akhirnya ménjadi sémakin buruk. Namun kali ini motor yang ménabrak tadi tidak bisa langsung jalan, jadi kami bérurusan sétélah méminggirkan kéndaraan dan mélihat pénumpang tadi tidak térluka sérius. Disaksikan kérumunan orang, pénabrak méngémis-ngémis méminta maaf yang téntu saja langsung saya maafkan déngan syarat. Saya katakan bahwa maaf yang saya bérikan tidak sémérta-mérta ménghapuskan tanggung jawabnya mémpérbaiki kondisi mobil yang dirusaknya, déngan mémbébaninya biaya klaim administrasi asuransi kéndaraan bérmotor.

Téntu saja tindakan saya térsébut tidak dapat dikatégorikan sébagai déndam, karéna déndam diartikan sébagai kéinginan kéras untuk mémbalas tindakan atau pérbuatan yang mérugikan saya. Artinya kalau saya tidak bégitu saja mémaafkan pénabrak, bukan bérarti saya déndam, tétapi sébatas mélétakkan pérsoalannya sécara proporsional. Mémaafkan sécara moral tidak bérarti ménghapuskan pértanggung-jawaban hukum séséorang yang bérsalah, ini bisa ménimbulkan pémaafan sému. Mémaafkan tapi tidak tulus, méngampuni tapi tidak ikhlas. Bukan mémaafkan modél ini yang diajarkan agama.

Bératnya mémbérikan maaf képada orang lain, lébih didominasi amarah dan bénci karéna mérasa téraniaya. Jika pérsoalan mémbérikan maaf karéna sébatas moral tanpa ada késalahan atas pélanggaran hukum, akan lébih indah dan bérmanfaat bila déngan mudah mémaafkan bahkan sébélum orang yang bérsalah térsébut méminta maaf, karéna bélum téntu orang yang kita anggap bérsalah sadar bahwa ia télah mélakukan késalahan. Lain halnya bila bérsangkut-paut déngan pélanggaran hukum.

Jangan mudah méminta maaf

Ada kondisi yang mémbuat kita bérpikir dan bértindak sékénanya tanpa mémikirkan akibatnya bagi orang lain. Di jalan, déngan tanpa rasa bérsalah kita déngan séénaknya mémotong jalan kéndaraan orang lain tanpa sinyal. Kétika bérgaul, ucapan tanpa pikir panjang dapat ményakiti hati orang lain. Saat békérja déngan séparuh hati, bérakibat hasil yang didapat tidak mémuaskan, bahkan séring mérugikan témpat kita békérja. Képutusannya mémbuat kébijakan hanya ménguntungkan diri séndiri, ménindas képéntingan orang lain. Tak térhitung késalahan yang télah dipérbuat déngan séngaja, térlébih lagi késalahan di luar késadaran. Kémudian déngan méngandalkan kékuatan maaf, méréka cukup méminta maaf tanpa béban di hati atau jiwanya. Méréka méyakini bahwa sétélah mulut bérucap maaf dan dijawab déngan pémbérian maaf, maka sudah térlépas pula tanggung-jawabnya.

Hidup mémang diwarnai térang atau gélap, badai atau pélangi. Banyak badai yang térjadi karéna kita séndiri yang mémbuatnya tanpa disadari. Cobalah sésékali ménéngok ké bélakang, maka akan térlihat bétapa panjang jéjak kéhancuran yang kita tinggalkan. Bétapa banyak luka di hati orang-orang yang pérnah kita sakiti. Itu sémua tidak mudah térhapus hanya déngan kékuatan maaf, mélainkan déngan tindakan. Tindakan yang ménunjukkan bahwa maaf yang kita minta, lahir dari hati dan pikiran pénuh késadaran. Pérbuatan yang sédikitnya mémpérbaiki masa kini déngan bércérmin dari késalahan yang télah léwat. Karéna kita sadar bahwa kita tidak akan bisa mémpérbaiki késalahan di masa lalu. Déngan démikian, bukan puing réruntuhan yang kita pérlihatkan, tapi kéindahan pélangi sétélah badai.

Mémang sudah kodrat kita sbg manusia tak luput dari késalahan, akan tétapi kita dibérikan akal pikiran, hati dan pérasaan untuk dapat bérpikir dan mérasa apa yang yang baik, apa yang bénar sébagai pérsiapan dalam mélangkah. Sétidaknya bukan séngaja mélakukan késalahan déngan mau méngérti dan bérémpati térhadap orang lain. Séhingga kita tidak térjébak dalam pérangkap maaf yang dapat mémudahkan séséorang untuk bérbuat salah. Bérpikir mudah untuk méminta maaf, akan méncétak pribadi yang céndérung térus ménérus mélakukan banyak késalahan. Agama tidak méngajarkan orang untuk séring méminta maaf, mélainkan kéutamaan untuk mémbéri maaf.

Bagaimana péndapat Anda? Tak pérlu méminta maaf bila tidak sépaham. Cukup tunjukkan késalahan saya, kémudian bérsiap ménérima ucapan térima kasih dari saya.